Ένας όρος της Ιαπωνικής Αισθητικής περιγράφει ακριβώς τί φέρνει η Άνοιξη, για 'μένα...
"Ο Άνεμος στις Ιτιές", του Κέννεθ Γκρέιαμ, χαρακτηρίζεται ως κλασικό έργο "παιδικής λογοτεχνίας", αν και προσωπικά αμφιβάλλω αν γράφτηκε στο σύνολό του για παιδιά. Όπως άλλωστε θεωρώ ότι έχει συμβεί και με τα περισσότερα μεγάλα έργα παιδικής λογοτεχνίας, τα οποία χαρακτηρίζονται έτσι διότι αγαπήθηκαν από παιδιά, δεν επιβλήθηκαν σε αυτά. Οι απόψεις μου για τον όρο "παιδική λογοτεχνία", το τί είναι και κυρίως τί δεν είναι "παιδική λογοτεχνία", είναι πλέον γνωστές. Θα περιοριστώ εδώ σε μία φράση του Σωκράτη Σκαρτσή πως "γενικά μπορεί να υποστηρίξει κανείς πως όταν η λογοτεχνία είναι καλή, είναι καλή και για τα παιδιά", με τους περιορισμούς που κάθε φορά εμφανίζονται και έχουν σχέση με το ίδιο το παιδί, και δεν είναι αποτέλεσμα μίας "ενήλικης" προσπάθειας να πεισθούν τα παιδιά ότι οφείλουν ν' ανταποκριθούν σε μία εξιδανικευμένη και απόλυτα φαντασιακή εικόνα, με την οποία εμείς, οι "μεγάλοι", οραματιζόμαστε την παιδική ηλικία, κυρίως διότι τα παιδιά, και ο εαυτός μας σε σχέση με αυτά, μας φοβίζουν, ωθώντας μας σε προτροπές όπως εκείνη του Νεροπόντικα προς το Σφάλαγγα:
Η συνειδητοποίηση της προσωρινότητας, της παροδικότητας των πάντων,
συνοδεύεται από χαρά και μελαγχολία, και ίσως μία μεγαλύτερη, βαθύτερη
ήπια θλίψη για το ότι αυτή η κατάσταση, αυτό το πέρασμα, είναι η μοναδική πραγματικότητα της ζωής.
 | |
| ανθισμένες πασχαλιές περιμετρικά των τειχών της πόλης η συναίσθηση της, άρρηκτα δεμένης με την παροδικότητα, ομορφιάς |
Η 5χρονη κόρη μου θαυμάζει τις πασχαλιές, που έχουν ήδη αρχίσει να ρίχνουν τα ανθάκια τους στο έδαφος, κι εγώ κοιτάζω την ίδια, με τον ίδιο τρόπο που εκείνη παρατηρεί το δέντρο...
και μου έρχεται στο νου: κεφάλαιο πρώτο, "Η Ακροποταμιά"!
Ώρες τώρα, σχεδόν ολόκληρο το πρωινό, καταγινόταν ο Σφάλαγκας δουλεύοντας σκληρά για να κάνει τη γενική ανοιξιάτικη καθαριότητα στο μικρό του σπίτι. Με σκούπες πρώτα, μετά με ξεσκονόπανα, πιο μετά ανεβασμένος πάνω σε ανεμόσκαλες και σε σκαμνιά και σε καρέκλες, με μια βούρτσα κι ένα μπουγέλο ασβέστη, μέχρι που γέμισε σκόνη το λαρύγγι του και τα μάτια του, και πιτσιλιές από ασβέστη πάνω σ' όλη τη μαύρη γούνα του, μέχρι που τον πόνεσε η πλάτη του και τα μπράτσα του απ' την κούραση.
Είχε πια μυρίσει άνοιξη στον αέρα, στη γη από κάτω και γύρω του, τρυπώνοντας ακόμα και στο μικρό σκοτεινό του καλυβάκι με την τονωτική αύρα της, που σε γέμιζε λαχτάρα και σε καλούσε να βγεις. [...] Κάτι μετέωρο ψηλά τον καλούσε επιτακτικά και τράβηξε για την απότομη μικρή σήραγγα που τον έβγαλε στο χαλικόστρωτο πέρασμα μερικών ζώων που είχαν τα σπιτάκια τους πιο κοντά στον ήλιο και στον αέρα. Έτσι, λοιπόν, βάλθηκε να ξύνει και να γδέρνει και να σκαλίζει, και πάλι να σκαλίζει και να γδέρνει και να ξύνει, δουλεύοντας με τις μικρές πατούσες του και μουρμουρίζοντας μόνος του "Αγάντα και βγαίνουμε! Αγάντα και βγαίνουμε!", ώσπου στο τέλος, ποπ! έσκασε η μυτούλα του στο φως του ήλιου και βρέθηκε να κυλιέται πάνω στο ζεστό γρασίδι σ' ένα μεγάλο λιβάδι.
"Ο Άνεμος στις Ιτιές", του Κέννεθ Γκρέιαμ, χαρακτηρίζεται ως κλασικό έργο "παιδικής λογοτεχνίας", αν και προσωπικά αμφιβάλλω αν γράφτηκε στο σύνολό του για παιδιά. Όπως άλλωστε θεωρώ ότι έχει συμβεί και με τα περισσότερα μεγάλα έργα παιδικής λογοτεχνίας, τα οποία χαρακτηρίζονται έτσι διότι αγαπήθηκαν από παιδιά, δεν επιβλήθηκαν σε αυτά. Οι απόψεις μου για τον όρο "παιδική λογοτεχνία", το τί είναι και κυρίως τί δεν είναι "παιδική λογοτεχνία", είναι πλέον γνωστές. Θα περιοριστώ εδώ σε μία φράση του Σωκράτη Σκαρτσή πως "γενικά μπορεί να υποστηρίξει κανείς πως όταν η λογοτεχνία είναι καλή, είναι καλή και για τα παιδιά", με τους περιορισμούς που κάθε φορά εμφανίζονται και έχουν σχέση με το ίδιο το παιδί, και δεν είναι αποτέλεσμα μίας "ενήλικης" προσπάθειας να πεισθούν τα παιδιά ότι οφείλουν ν' ανταποκριθούν σε μία εξιδανικευμένη και απόλυτα φαντασιακή εικόνα, με την οποία εμείς, οι "μεγάλοι", οραματιζόμαστε την παιδική ηλικία, κυρίως διότι τα παιδιά, και ο εαυτός μας σε σχέση με αυτά, μας φοβίζουν, ωθώντας μας σε προτροπές όπως εκείνη του Νεροπόντικα προς το Σφάλαγγα:
Πέρα απ' το Άγριο Δάσος είν' ο Απέραντος Κόσμος. Κι αυτό είναι κάτι που ούτ' εσένα σ' ενδιαφέρει ούτ' εμένα. Ποτέ δεν έχω πάει εκεί και δε σκοπεύω να πάω ποτέ, ούτε εσύ εξ' άλλου αν έχεις μια στάλα μυαλό στο κεφάλι σου. Μην ξανακάνεις λόγο γι' αυτό, σε παρακαλώ.
Το βιβλίο εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1908 και είχε περιγραφεί από τον εκδότη ως "μία παιχνιδιάρικη σάτιρα για τη ζωή", ενώ από τους κριτικούς είχε χαρακτηριστεί ως "μία ευγενική άσκηση ειρωνείας σε βάρος του "βρετανικού" τρόπου ζωής και της ανθρωπότητας εν γένει".
Τέτοιοι χαρακτηρισμοί βέβαια βρίσκονται έξω (και πολύ μακριά) από τις καταγραφές των παιδικών μου αναμνήσεων! Για 'μένα ήταν το Βιβλίο της Άνοιξης και του Καλοκαιριού (αν και μόνο 4 από τα 12 κεφάλαιά του διαδραματίζονται καλοκαίρι! ), της Μεγάλης Περιπέτειας, της Φιλίας και της Καλοπέρασης.
Το βιβλίο της Χαράς της Ζωής!
Το βιβλίο της Χαράς της Ζωής!
Διαβάζοντας ξανά τις σελίδες του με την κόρη μου, για την
"Ακροποταμιά, το Άγριο Δάσος, τον Πύργο του Βάτραχου κι ένα ολόκληρο κόσμο από δέντρα, φυτά, λουλούδια και ήχους κάθε λογής, που είναι το μαγικό σκηνικό όπου «παίζουν» το σαγηνευτικό έργο τους ο Νεροπόντικας, ο Σφάλαγκας, ο Ασβός, ο Βάτραχος κι ένα πλήθος ζωάκια του λόγγου, με Βαρκάδες στο ποτάμι, εξερευνήσεις στο Άγριο Δάσος, περιπέτειες του Βάτραχου, πότε μ’ ένα τσιγγάνικο κάρο και πότε με αληθινά αυτοκίνητα, συνθέτουν μια ιστορία καθημερινής χαράς με πλήθος απρόοπτα" (από το οπισθόφυλλο),
ταξιδεύω και πάλι στην αθωότητα του Μαγικού εκείνου Κόσμου, άλλοτε γελώντας με τα παθήματα των χαρακτήρων, και άλλοτε γεμάτη τρυφερότητα και συγκίνηση για όσα φέρνει το υπέροχο Ταξίδι, κατανοώντας όμως πλέον βαθύτατα το γιατί μπορεί να γράφτηκε ένα τέτοιο βιβλίο...
Ένα "γιατί" που θα παραθέσω στη γλώσσα που γράφτηκε:
"Ακροποταμιά, το Άγριο Δάσος, τον Πύργο του Βάτραχου κι ένα ολόκληρο κόσμο από δέντρα, φυτά, λουλούδια και ήχους κάθε λογής, που είναι το μαγικό σκηνικό όπου «παίζουν» το σαγηνευτικό έργο τους ο Νεροπόντικας, ο Σφάλαγκας, ο Ασβός, ο Βάτραχος κι ένα πλήθος ζωάκια του λόγγου, με Βαρκάδες στο ποτάμι, εξερευνήσεις στο Άγριο Δάσος, περιπέτειες του Βάτραχου, πότε μ’ ένα τσιγγάνικο κάρο και πότε με αληθινά αυτοκίνητα, συνθέτουν μια ιστορία καθημερινής χαράς με πλήθος απρόοπτα" (από το οπισθόφυλλο),
ταξιδεύω και πάλι στην αθωότητα του Μαγικού εκείνου Κόσμου, άλλοτε γελώντας με τα παθήματα των χαρακτήρων, και άλλοτε γεμάτη τρυφερότητα και συγκίνηση για όσα φέρνει το υπέροχο Ταξίδι, κατανοώντας όμως πλέον βαθύτατα το γιατί μπορεί να γράφτηκε ένα τέτοιο βιβλίο...
Ένα "γιατί" που θα παραθέσω στη γλώσσα που γράφτηκε:
“when tired at last, he sat on the bank, while the river still chattered
on to him, a babbling procession of the best stories in the world, sent
from the heart of the earth to be told at last to the insatiable sea.”
- Kenneth Grahame, ''The Wind in the Willows''
 | ||
| ''The Wind in the Willows'' Kenneth Grahame Methuen Publishing, 1908 London |
Το πρωτότυπο κείμενο είναι διαθέσιμο εδώ από το Project Gutenberg.
Παρακαλώ ενημερωθείτε πριν για τους Όρους Χρήσης.
Παρακαλώ ενημερωθείτε πριν για τους Όρους Χρήσης.
